9 czerwca 1944 roku Sowieci po gwałtownym przygotowaniu artyleryjskim (na każdy kilometr frontu przypadało 300 dział – dla porównania pod Stalingradem „zaledwie” 200 dział) oraz nalocie, którym wzięło udział kilkaset samolotów, przystąpili do generalnej ofensywy na froncie fińskim. 10 czerwca natarcie piechoty w sile trzech dywizji gwardii oraz setek czołgów na jeden pułk fiński złamało obronę i odrzuciło front w sektorze nadbrzeżnym o 10 km. Po tym sukcesie, Sowieci przerzucili punkt ciężkości ofensywy na zachodnią część Przesmyku. Mannerheim skierował wszystkie odwody oraz jedną dywizje z Dalekiej Karelii na Przesmyk, jednak to nie zapobiegło przełamaniu frontu w dniu 13 czerwca. Marszałek zmuszony był wydać rozkaz całkowitego wycofania się na drugą linię obrony. Mimo olbrzymiej przewagi siły sowieckie, liczące 20 dywizji, 4 brygady pancerne, nie zdołały zapobiec zajęciu przez Finów nowej linii obrony, na której zatrzymano Sowietów w 1940 roku. 20 czerwca 1944 roku Sowieci rozpoczęli kolejny atak na wszystkich frontach i zdobyli Wyborg.
23 czerwca 1944 rząd fiński otrzymał – za pośrednictwem Szwecji – pismo od rządu sowieckiego, w którym napisano: „życzymy sobie otrzymać od fińskiego rządu deklarację, podpisaną przez prezydenta i ministra spraw zagranicznych, że Finlandia gotowa jest kapitulować i zwrócić się do rządu sowieckiego z prośbą o pokój. Jeżeli otrzymamy od rządu Finlandii takie pismo, Moskwa gotowa jest przyjąć delegację fińską”. Równocześnie Ribbentrop w trakcie wizyty w Helsinkach zażądał zawarcia paktu, w którym Finlandia zobowiąże się nie podpisywać separatystycznego pokoju. Ostatecznie 26 czerwca prezydent Ryti podpisał takie zobowiązanie. Militarne wsparcie ze strony Niemiec ograniczyło się do wysłania jednej dywizji piechoty oraz jednej brygady pancernej. Najważniejsze były jednak dostawy nowoczesnego sprzętu wojskowego, w tym broni przeciwpancernej.
Finowie z niezwykłych męstwem i determinacją odpierali kolejne ataki przeważających sił sowieckich. Podobnie jak w trakcie wojny zimowej, Sowieci przekonali się, że pokonanie Finlandii bardzo drogo ich kosztuje, opóźnia też działania militarne na innych frontach. Brak wyobraźni operacyjnej oraz zdolności manewrowania, cechujący sowieckie działania w czasie poprzedniej wojny, znów odegrał swoją rolę, dając Finom możliwość powtórzenia tego samego manewru odwrotowego. W połowie lipca 1944 roku Rosjanie zaczęli wycofywać część swoich sił z Przesmyku Karelskiego by przerzucić je na front bałtycki. Był to sygnał, iż Stalin zrezygnował z zamiaru wtargnięcia do południowej Finlandii. Pozwoliło to Mannerheimowi skierować część swych oddziałów na północ i odnieść zwycięstwo pod Ilomantsi. Wysiłki Marszałka w celu ustabilizowania sytuacji na froncie zostały ukoronowane sukcesem.
28 lipca prezydent Ryti zgłosił chęć złożenia urzędu i zaproponował aby Mannerheim przejął jego obowiązki. Początkowo rozważano alternatywę między utworzeniem funkcji regenta a dożywotnim mandatem prezydenckim. „Podkreśliłem, – wspominał Marszałek – że jeśli podejmę się kierowania państwem, stanie to wyłącznie po to, by wyprowadzić kraj z wojny, ze jestem zdecydowany wycofać się z chwilą osiągnięcia celu”. Wydarzenia potoczyły się w szybkim tempie. 1 sierpnia Ryti złożył dymisję, a 4 sierpnia parlament jednogłośnie uchwalił ustawę, powołującą Mannerheima na stanowisko prezydenta republiki. Marszałek zachował równocześnie stanowiska naczelnego wodza.
W trakcie spotkania z Keitlem, Marszałek jednoznacznie podkreślił, ze skupienie w jego reku władzy cywilnej i wojskowej „dzieje się dlatego, by naród Finlandii miał wolne ręce i w sposób nieskrępowany mógł działać tak, jak wymaga jego interes”. Niemcy zrozumieli, że Mannerheim pragnie umożliwić Finlandii wycofanie się z wojny. Marszałek zlecił też rządowi zbadanie rozmiarów pomocy szwedzkiej w przypadku zerwania z Niemcami. W rezultacie rokowań Szwecja zobowiązała się zaspokajać fińskie zapotrzebowanie na zboże przez sześć miesięcy. 25 sierpnia 1944 roku skierowano do sowieckiego ambasadora w Sztokholmie oficjalne pytanie o warunki podjęcia rozmów pokojowych. Sowieci zażądali natychmiastowego zerwania stosunków z Niemcami i wysunięcie wobec nich żądania wycofania swych wojsk do 15 września. W porównaniu do czerwcowych warunków Stalin odstąpił od żądania kapitulacji. 2 września parlament zaakceptował wniosek Marszałka o podjęciu rokowań z Moskwą na podstawie tych warunków. Równocześnie tego samego dnia przekazano ambasadorowi niemieckiemu notę, w której powiadomiono o zerwaniu stosunków dyplomatycznych i zażądano, by wojsk niemieckie opuściły Finlandię w ciągu dwóch tygodni. Oprócz tego Mannerheim wystosował osobiste posłanie do Hitlera, w którym stwierdzał: „Niekorzystny przebieg wojny powszechnej w coraz większym stopniu ogranicza możliwości dostarczenia nam przez Niemcy (…) we właściwym czasie i wystarczających rozmiarach pomocy, której będziemy potrzebowali i którą Niemcy, jak sądzę, szczerze pragnęłyby nam zapewnić. Już przerzucenie jeden tylko niemieckiej dywizji do Finlandii wymaga tyle czasu, że nasz opór wobec przewagi nieprzyjaciela zdążyłby się załamać. (…) Już wielkie natarcia Rosjan w czerwcu zużyły moje rezerwy. Nie możemy wystawić się na dalsze takie straty, jeśli nie chcemy narazić istnienia całego małego narodu fińskiego”. Następnie, po podkreśleniu znaczenia wspólnie przelanej krwi, wskazał konieczność wycofania Finlandii z wojny i wyraził nadzieję, by „zerwanie dotąd istniejących stosunków odbyło się bez jakichkolwiek napięć”. Równocześnie Marszałek przeniósł dwie jednostki z Przesmyku Karelskiego na północ, gdzie stacjonowało większość oddziałów niemieckich.
4 września Stalin zaakceptował fińską propozycję rozpoczęcia rokowań pokojowych i obiecał przerwanie działań zbrojnych. W tym samy czasie Niemcy zaatakowali fiński garnizon na Suursaari, jednak zostali krwawo odparci.
W trakcie rokowań Sowieci zażądali nie tylko powrotu do granic z 1940 roku, ale również wydzierżawienia na 50 lat tzw. okręgu Porkkala, położonego w bezpośredniej bliskości Helsinek oraz oddania regionu Petsamo, co oznaczało utratę jedynego portu na Morzu Arktycznym. Ponadto do końca wojny z Niemcami, Finlandia miała przyznać Sowietom prawo korzystania z portów i lotnisk południowej części kraju oraz zapłacić odszkodowanie wojenne w wysokości 300 mln dolarów, spłacane w towarach przez sześć lat. Równocześnie Stalin zażądał podpisania układu do 19 września. Mannerheim zdecydował, się wystąpić do parlamentu o zaakceptowanie warunków i udzielenie fińskiej delegacji pełnomocnictw do podpisania układu, co też nastąpiło.
Prowincja Wyborg znów znalazła się po sowieckiej stronie granicy, a ludność Karelii zabrawszy swój dobytek, udała się na zachód. Ewakuowano również ludność zamieszkującą region Porkkala. Wraz z ludnością wycofały się również jednostki wojskowe. „Dobrze spełniwszy swą powinność, żołnierz fiński mógł z podniesioną głową wrócić do domu”. W trakcie walk w latach 1939-1944 zginęło prawie 55 tysięcy żołnierzy fińskich.
W trakcie wypierania Niemców z północnej Finlandii, szczególnie ciężkie walki stoczono na początku października 1944 roku o miasto Tornio. Starcia te, obserwowane przez zagranicznych dziennikarzy, ukazały fałsz sowieckich oskarżeń, że wojna z Niemcami jest pozorowana. Walki z Niemcami na północy trwały aż do kwietnia 1945 roku.
W końcu grudnia 1944 roku Mannerheim ustąpił ze stanowiska naczelnego wodza, które to stanowisko powierzono dotychczasowemu szefowi sztabu generalnego gen. Erikowi Heinrichowi. 31 grudnia 1944 w ostatnim dniu pełnienia funkcji naczelnego wodza Marszałek wydał rozkaz, w którym po podziękowaniu żołnierzom za wspaniałe czyny wojenne, wyraził nadzieję, że „Z grozy wojny wyłania się nowy świat, przynosząc nowe doświadczenia i ludzkie cierpienia, ale z pewnością także postęp i osiągnięcia. Ciężkie to będą czasy dla ludzi, dopóki nie nadejdzie dzień, który połączy narody w zgodzie, tworząc podstawę dla pokojowej pracy i porozumienia. Przed nami jawią się niezliczone problemy związane z zawieszeniem broni i końcem wojny. Trudności wydaja się nie do przezwyciężenia, lecz teraz bardziej niż kiedykolwiek my, Finowie, musimy wykazać się cechami, które w czasie ubiegłych lat stanowiły o naszej sile: jednością i opanowaniem. Wytężając wszystkie nasze siły w skrzętnej pracy i wyrzeczeniach, możemy przetrzymać wszystkie burze dziejowe i zapewnić państwu przetrwanie i przyszłość”.
4 marca 1946 roku siedemdziesięciodziewięcioletni, schorowany Marszałek – pod naciskiem ugrupowań parlamentarnych, gwałtownie atakowany przez niechętną mu lewicową prasę - złożył dymisję z urzędu prezydenta. Premier Paasikivi (przyszły następca Marszałka) w radiowym wystąpieniu, powiedział: „Nikt inny nie dokonałby tego zadania, ponieważ nikt poza nim nie cieszy się takim zaufaniem większości narodu. Za to, podobnie jak i za całą pozostałą, ofiarną pracę dla ojczyzny, naród Finlandii wyraża prezydentowi Mannerheimowi głęboką wdzięczność. (…) Prezydent Mannerheim może wycofać się na zasłużony odpoczynek ze świadomością, ze naród Finlandii nie zapomni niezwykłych zasług dla ojczyzny”.
Ostatnie lata życia Marszałek spędził w Val-Mont w Szwajcarii, gdzie poddał się intensywnej kuracji i pracował nad swymi wspomnieniami, Zmarł 27 stycznia 1951 roku, w przeddzień trzydziestej trzeciej rocznicy wybuchu wojny o niepodległość Finlandii.
Wybrana literatura:
C. G. Mannerheim - Wspomnienia
N. Davies – Europa walczy 1939-1945
G. Weinberg – Świat pod bronią. Historia powszechna II wojny światowej
D. Kirby – Finland in the Twentieth Century
J. Żmudzki - Finlandia w polityce mocarstw 1939-1944
